تهران- ایرنا- پذیرایی از رئیس رژیم صهیونیستی برای رهبران ترکیه فرصتی چندسویه با آورده‌های اقتصادی و دیپلماتیک به نظر می‌رسد؛ اقدامی که البته بعید است در آنکارا به درستی در کفه ترازوی هزینه و فایده قرار گرفته باشد.
«اسحاق هرتزوگ» رئیس رژیم صهیونیستی نهم مارس (۱۸ اسفند) به دعوت رسمی «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهوری ترکیه وارد این کشور شد. این نخستین سفر یک مقام ارشد صهیونیست به ترکیه از سال ۲۰۰۸ بدین سو است.
روابط دیپلماتیک میان دو طرف در پی حادثه کشتی «مرمره» ترکیه در ۲۰۱۰ و اخراج سفیر تل‌آویو در سال ۲۰۱۸ به دلیل کشتار فلسطینیان نوار غزه رو به تیرگی گذاشت. به همین دلیل، رژیم صهیونیستی برای عادی‌سازی روابط با ترکیه شرط‌هایی را تعیین کرده بود. از جمله این شروط، توقف حمایت آنکارا از حماس و تعطیلی دفتر این جنبش در ترکیه است.
از دید بسیاری از تحلیلگران، با وجود این شروط، ترکیه به صورت پیشدستانه به دنبال بازسازی مناسباتش با اسرائیل بوده و البته سال‌هاست این تمایل را از خود نشان داده است. از این منظر، رابطه‌ای اینچنین در حالت موازنه قرار ندارد و این تل‌آویو است که دست برتر را مقابل آنکارا دارد.
در پس ظاهرسازی‌ها، اردوغان به دنبال چه اهدافی است؟
در سال‌های گذشته اردوغان مقابل اقدامات ضدفلسطینی مواضع تند و شدیداللحنی همراه با غوغای رسانه‌ای اتخاذ می‌کرد. حال تمنای عادی‌سازی روابط با رژیمی که سال‌ها جنایات متعددی علیه فلسطین انجام داده ثابت می‌کند بسیاری از اقدامات انجام شده با منافع حزبی گره خورده و دفاع از آرمان فلسطین بهانه‌ای برای جلب توجه کشورهای مسلمان و همراه کردن آنها بوده است.
تمنای متمادی عادی‌سازی روابط با رژیمی که سال‌ها جنایات متعددی علیه فلسطین انجام داده ثابت می‌کند بسیاری از اقدامات انجام شده با منافع حزبی گره خورده و دفاع از آرمان فلسطین بهانه‌ای برای جلب توجه کشورهای مسلمان و همراه کردن آنها بوده است.رئیس‌جمهوری ترکیه با بهره‌مندی از این فرصت‌ها سعی داشته در جهان اسلام خود را مقتدا و رهبر معرفی کند و برای خود جایگاه رفیع ایدئولوژیک بسازد. عریان شدن نیات اردوغان در این سفر به نهایت خود رسید. چنانچه در این دیدار، او سفر هرتزوگ را نقطه عطف جدیدی در مناسبات دو طرف بیان کرد و حتی اسرائیل را برادر خود خواند!
اکنون که کشورهای عربی به صورت پلکانی در حال عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی هستند و لیدر و موثر بودن در مفهوم جدیدی معنا پیدا کرده، ترکیه می‌خواهد با همراه شدن با آنها، خود را در همین صف قرار دهد زیرا دیگر نمی‌تواند با شعارهای آرمانگرایانه در برابر فسلطین با دولت‌های عربی مراوده داشته باشد.
ترکیه ذیل شروط رژیم صهیونیستی، اقدام به دعوت از رئیس این رژیم کرده و اکنون جای سوال است که آینده حماس در ترکیه چه می‌شود؟ حماس با حزب حاکم «عدالت و توسعه» در ترکیه رابطه نزدیکی داشته و عملکرد مدافعانه اردوغان نیز بر همین اساس بوده، اما امروزه این نزدیکی به سمت واگرایی پیش رفته است.
براساس برخی اخبار، ترکیه مدتی است مذاکرات محرمانه‌ای با تعدادی از دولت‌های منطقه داشته که محتمل است به دنبال مکانی برای جابجایی دفتر حماس بوده باشد. همچنین ترکیه به اطلاع اعضای این جنبش رسانده که اعضای نظامی نباید در خاک این کشور حضور داشته باشند و فعالیت‌ها در محدوده فعالیت سیاسی باید انجام شود. بنابراین برنامه‌ریزی برای اقدامات آتی از قبل انجام شده است.
در واکنش به این سفر، حماس در بیانیه‌ای که آزردگی در آن دیده می‌شود، ضمن ابراز نگرانی از سفر مقام‌های رژیم صهیونیستی به کشورهایی که آن را عمق راهبردی مردم فلسطین می‌داند، خواهان فرصت ندادن به اسرائیل برای نفوذ در منطقه شده است.
آنچه مشهود است، اینکه آنکارا با گذر از حماس در نظر دارد روابط جدی‌تر و دوستانه‌ای را با صهیونیست‌ها ایجاد کند و حتی ممکن است در آینده برای تلطیف فضا، مواضع ضداسرائیلی خود را در حد تشکیلات خودگردان فلسطین تقلیل دهد.
رفتارهای دوگانه اینچنین، بر خلاف آنچه در آنکارا تصور می‌شود به اعتبار ترکیه در دنیای اسلام و جهان لطمه وارد می‌کند که این موضوع، پیامدهای بین‌المللی خاصِ خود را خواهد داشت.
سیاست دوگانه و برخورد انتفاعی در مقاطع مختلف زمانی، چهره رهبران آنکارا را بیشتر از گذشته غیرقابل‌اعتماد معرفی کرده و به جایگاهشان آسیب وارد خواهد کرد. این آسیب در داخل این کشور در آستانه انتخابات مشهودتر است. بسیاری از مردم ترکیه در محکومیت سفر رئیس رژیم صهیونیستی، پرچم اسرائیل را آتش زدند و با شعارهایی بر ضد این رژیم با مواضع و تدابیر اردوغان به مخالفت برخاستند.
سهم‌خواهی از بازار گاز به شیوه آنکارا
از مهمترین محورهای گفت‌وگوی میان آنکارا و تل‌آویو، چگونگی آغاز اجرای پروژه خط لوله گاز چاه‌های دریای مدیترانه از خاک ترکیه برای انتقال گاز به اروپاست. این موضوع که سال‌ها در دستور کار بوده با افزایش تنش میان اروپا و روسیه و تلاش برای قطع وابستگی ۴۰ درصدی اروپا به گاز روسیه، بازطرح شده است.
رژیم صهیونیستی در سال‌های اخیر با کشف میادین گاز در مدیترانه به صادرات روی آورده است تا از این طریق اقتصاد خود را توسعه دهد. ترکیه در شرایط کنونی و نیاز اروپا به گاز، درصدد است سهمی در تامین این انرژی داشته باشد و نقش مثبتی در بحران این قاره ایفا کرده و در نهایت توجه آمریکا و اروپا را به خود جلب کند. ضمن آنکه نیاز داخلی خود به این انرژی را برطرف کند به ویژه آنکه واردات گاز از عراق به دلیل حکم دادگاه عالی فدرال این کشور مبنی بر غیرقانونی بودن صادرات از اقلیم کردستان متوقف شده است.
آمریکا که امروزه به دنبال جایگزینی برای گاز روسیه است و در این زمینه با قطر و کشورهای دیگر رایزنی کرده، از این طرح حمایت خواهد کرد.
البته به گفته بسیاری از کارشناسان اقتصاد انرژی، انعکاس گسترده چنین اخباری، مرتبط با فضاسازی و جنگ روانی و رسانه‌ای برای کاهش روند افزایشی قیمت انرژی و کاستن از فشارهای داخلی در غرب است زیرا در واقعیت، حجم گاز استخراجی در اسرائیل نسبت به روسیه ناچیز بوده و این پروژه زمان‌بر است.
با این حال، صهیونیست‌ها می‌کوشند با تامین گاز ترکیه، نیاز این کشور به گاز ایران را به صفر برساند. هم‌زمان، با ایجاد اصطکاک‌های مرزی، حساسیت امنیتی جمهوری اسلامی ایران را در مرزهای غربی افزایش دهد. از دید آنها، این وضعیت به تشدید اختلاف‌ها بین ایران و ترکیه کمک کرده و صهیونیست‌ها را به اهداف منطقه‌ای‌شان نزدیک‌تر خواهد کرد.
یکی از اهدافی که تل‌آویو دنبال می‌کند، تسهیل عادی‌سازی روابط با عراق است که از دریچه ترکیه می‌تواند در آن پیش برود.علاوه بر آنچه بیان شد، یکی از اهدافی که تل‌آویو دنبال می‌کند، تسهیل عادی‌سازی روابط با عراق است که از دریچه ترکیه می‌تواند در آن پیش برود. بسترهای عادی‌سازی هم مدت‌هاست از طریق اقداماتی چون برگزاری نشست‌های مختلف، به کارگماشتن کارکنان صهیونیست در شرکت‌های آمریکایی حاضر در عراق و ارتباط‌گیری با برخی مقام‌های عراقی در حال شکل‌گیری است.
به هر روی، این رژیم قصد منزوی‌کردن و تحت فشار قرار دادن ایران در بین همسایگانش را دارد به ویژه که سیاست دولت سیزدهم بر همکاری موثر کشورهای همسایه تاکید فراوان داشته و آن را راهبردی برای کاهش فشار تحریم و برقراری امنیت در غرب آسیا می‌داند و در این راستا نیز گفت‌وگوهایی در منطقه صورت داده است.
و اما در مناسبات تل‌آویو- آنکارا، ترکیه در این سال‌ها، روابط اقتصادی خود با اسرائیل را فارغ از روابط دیپلماتیک حفظ کرده به‌گونه‌ای که حجم تجارت و مبادلات آنها در سال‌های اخیر روند افزایشی داشته است.
«آناتولی» در گزارشی براساس داده‌های سازمان آمار ترکیه (TÜIK)اعلام کرده، حجم مراودات تجاری میان دو طرف در پنج سال اخیر همواره افزایش یافته و این میزان در سال ۲۰۲۱ با رشدی ۳۶ درصدی نسبت به ۲۰۲۰ به رقم ۸.۴ میلیارد دلار رسیده است.
میزان صادرات ترکیه به اسرائیل در سال ۲۰۲۱ شاهد رشد ۳۵.۱ درصدی بوده و به رقم ۶.۴ میلیارد دلار افزایش یافته که بیشترین میزان در تاریخ بوده است. همچنین ترکیه در سال ۲۰۲۱ میلادی ۲.۱ میلیارد دلار کالا و خدمات از اسرائیل وارد کرده است. تاکید شده که حجم مبادلات دو طرف در پایان ۲۰۲۲ به ۱۰ میلیارد دلار خواهد رسید.
تقلا برای برون‌رفت از اقتصاد بحران‌زده
در وضعیت کنونی که ترکیه دچار آشفتگی اقتصادی است، این دیدار از دید رهبران آنکارا گام مثبتی برای تقویت روابط تجاری با اسرائیل و بهبود اقتصاد بحران‌زده و جبران کاهش ارزش لیر قلمداد می‌شود. از این منظر، افزایش سطح مناسبات با تل‌آویو، نوعی زمینه‌سازی برای ترمیم روابط با آمریکا و به دنبال آن، توسعه مراودات اقتصادی، سیاسی و حتی امنیتی با واشنگتن محسوب می‌شود. البته دیدگاه متعارض با این تلقی می‌گوید ارتباط با رژیمی که خود دچار بحران اقتصادی ناشی از کروناست، فایده‌ای برای گشایش اقتصاد ترکیه نخواهد داشت.
میزان صادرات ترکیه به اسرائیل در سال ۲۰۲۱ شاهد رشد ۳۵.۱ درصدی بوده و به رقم ۶.۴ میلیارد دلار افزایش یافته که بیشترین میزان در تاریخ بوده است.آنکارا با وجود اینکه تلاش دارد نقش پررنگی در قامت میانجی در جنگ اوکراین و روسیه ایفا کند اما با کنش‌های دوسویه در این جنگ نشان داد که بی‌طرف و غیر مداخله‌گر نیست که این عاملی برای عدم توقف جنگ و به بن رسیدن مذاکرات است. در این بین، نقشه‌های گازرسانی که برای دور زدن روسیه و از طریق نقاط حساس برای مسکو طرح شده در کنار سایر کنش‌های آنکارا، شکست نقش میانجی را در پی خواهد داشت.
از بُعد فرهنگی، رژیم صهیونیستی در این سفر و در همه سفرها که بر قاعده عادی‌سازی روابط است، نه تنها دولت‌ها بلکه همواره با پیامی عوام‌فریبانه برای ملت‌ها به آن کشور پای نهاده است.
بر همین اساس هرتزوگ در سخنانی گفت که مردمان دو کشور فرزندان ابراهیم، پدر مومنان خدا هستند و باید کوشید اختلاف‌نظرها برای آینده مشترک رفع شود.
در شالوده سخنان اغواگرایانه این رژیم که در پیمان ابراهیم نیز وارد شده، بر صلح و همزیستی ادیان تاکید شده تا با گذاشتن سرپوش بر جنایات، اذهان ملت‌ها را با خود همراه کند.
نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است
آخرین بروزرسانی سایت: 1400-12-18 19:40