تهران-ایرنا- سفر وزیر خارجه عمان به تهران گرچه کانون گمانهزنیهایی درباره ارتباط این سفر با مذاکرات رفع تحریمها بود اما فارغ از این گمانهها، ایران مدتهاست از هر مسیر و طریق مستقیم و غیرمستقیمی تلاش کرده است تا مطالبات به حق خود را صریح و روشن به غرب اعلام کند و اکنون وقت تصمیم آنهاست.
به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، «بدربن حمد البوسعیدی» وزیر خارجه عمان روز چهارشنبه چهارم اسفندماه، به منظور دیدار با «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امورخارجه ایران وارد تهران شد. پس از این دیدار، وزیر خارجه عمان با آیت الله «سید ابراهیم رئیسی» رییسجمهوری ایران هم دیدار و گفتوگو کرد.
غیرمنتظره بودن این سفر و اعلام تقدیم پیامی از سوی پادشاه عمان به آیتالله رئیسی، گمانهزنیها درباره اهمیت متفاوت آن را در رسانهها سبب شد و شماری از تحلیلگران با توجه به تجربه پیشین عمان در موضوع گفتوگوهای هستهای ایران با غرب، این سفر و آن پیام را با مذاکرات وین مرتبط دانستند.
جزییات نامه پادشاه عمان به رییس جمهوری و نیز گفتوگوی البوسعیدی با مقامات ایران گرچه مشخص نیست و تحلیلها در این حوزه در حد گمان زنی است اما به نظر می رسد جمهوری اسلامی از فرصت این دیدار هم به منظور اعلام مواضع و دیدگاههای خود درباره مذاکرات رفع تحریمها استفاده کرده است. توییت ها و اظهارات حین و پس از سفر وزیر امورخارجه عمان هم نشان میدهد طرفهای حاضر در برجام بیش از هر دوره دیگری تیم مذاکره کننده ایرانی را مصمم و ایستاده بر سر مطالبات قانونی و به حق خود میبینند.
توافق؛ خیلی نزدیک، خیلی دور
لحظه حساس توافق؛ توصیف این روزهای اعضای هیاتهای حاضر در مذاکرات رفع تحریمهاست. تقریبا تمام طرفها در مذاکرات وین و نیز تحلیلگران رسانهها از نزدیکی به توافق سخن می گویند اما آیا واقعا توافق نزدیک است؟ پاسخ به این پرسش نیازمند بررسی متغییرهای بسیاری است اما میتوان پاسخ آن را در اظهارات سرپرست تیم مذاکره کننده ایران یافت.
علی باقری، عضو ارشد تیم مذاکره کننده کشورمان معتقد است که بعد از هفتهها مذاکرات فشرده، بیش از هر زمان دیگری به توافق نزدیک شدهاند اما تا وقتی درباره «همهچیز» توافق نشده باشد، درباره «هیچ چیز» توافق نشده است.وی با بیان اینکه واقعبینی، خودداری از زیادهخواهی و توجه به تجربه ۴ سال گذشته لازمه تحقق این هدف است، تصریح کرده است که زمان تصمیمگیری طرفهای مذاکراتی ما فرا رسیده است.
«همهچیز یا هیچچیز»، این شرط ایران در توافق ۲۰۲۲ است اما منظور از «همه چیز» از نگاه وزارت خارجه چیست؟ پاسخ به همان میزان که ساده به نظر میرسد؛ پیچیدگی هم دارد. پس بهتر آن است که ابتدا گفته شود، ایران چه نمیخواهد؟ قطعا در این دوره از مذاکرات ایران در پی مذاکره برای مذاکره یا ایجاد امید بیحاصل داخلی و ژست دیپلماتیک خارجی نیست. در این دوره از مذاکرات ایران برجامپلاس یا هر نوع توافق موقتی را نمیخواهد، در این دوره از مذاکرات ایران وعدههای ضمنی و تضمیمنهای شفاهی و امضای این و آن را نمیخواهد. این نخواستنهای سلبی مسیر خواستههای ایجابی و البته به حق ایران را روشنتر میسازد. همان خواستههایی که در دیدارهای مقامات مختلف منطقهای و بینالمللی و از تربیونهای مختلف آن را اعلام کرده و پیام خود را رسانده است و در دور جدید مذاکرات ایران با کشورهای روسیه، چین، فرانسه، انگلیس و آلمان مطالبات ایران متفاوتتر از گذشته و بر سه اصل مهم استوار است:
الف) رفع تحریمها: مهمترین عامل حضور تیم مذاکره کننده در وین، رفع تحریمهای ظالمانه و غیرقانونی آمریکا علیه مردم ایران است. تحریمهایی که دولت سیزدهم در دو کارگروه اقتصادی و دیپلماسی در تلاش است سایه سنگین آن را از سر مردم بردارد. در میدان دیپلماسی وین همانگونه که «علی باقری» مذاکره کننده ارشد ایران بر آن تصریح دارد؛ هدفی جز رفع تحریمها نداشته و هر نوع هدفگذاری دیگری در این زمینه مغلطه و خلاف منافع ملی است. تحریمهای غیرانسانی آمریکا با هدف فروپاشی بنیانهای اقتصاد و اجتماع ایران پس از خروج دونالد ترامپ رییس جمهور سابق آمریکا از توافق برجام؛ از سال ۹۷ آغاز شد و گرچه نتوانست به اهداف سیاه خود دست یابد اما عامل صدمات بسیاری به اقتصاد و معیشت ایرانیان شد. از این رو تیم مذاکره کننده حاضر در وین؛ هیچ اما و اگری را درباره اصل رفع تحریمها نمیپذیرد و بر این مهم اصرار دارد. این موضوع یکی از همان «همهچیز» اشاره شده است که باقری بر آن تاکید دارد.
ب) تضمین عدم بازگشت رویههای زیادهخواهانه: تجربه توافق هستهای ایران با ۱+۵ در سال ۲۰۱۵ و بدعهدی و نقض این توافق از سوی دولتهای غربی، سبب شده است که تیم مذاکره کننده جدید بر اصل تضمین توافق از سوی طرفهای بدعهد تاکید ویژه داشته باشد. ایران اینبار هوشیارانه در برابر وعده های آمریکا یا تروییکای اروپا عمل می کند و تا زمانی که تضمینی درست در این زمینه به دست نیاورد تن به هیچ توافقی نمی دهد تا تجربه تلخ گذشته بار دیگر تکرار نشود. توافق جدید باید به گونه ای بسته شود که هیچ تاجری در کاخ سفید در سودای بلندپروازی های خود، آن را نقض نکند، هیچ سناتوری برای نشان دادن میزان ارادت خود به رژیم صهیونیستی نتواند کنگره و سنا را برای لغو آن متقاعد کند، هیچ رژیم مجعولی نتواند به واسطه ایران هراسی آن را به بنبست بکشاند، یا جمهوری خواهان برای نشان دادن قدرت خود به دموکراتها آن را وسیله انتقام و تهدید قرار دهد.
پ) راستیآزمایی وعدهها: خواسته دیگر جمهوری اسلامی ایران برای توافق درست، راستیآزمایی وعدههایی است که در این دوره از توافق روی کاغذ قرار دارند. تجربه زیسته در دوره قبل مذاکرات نشان میدهد که با وجود اجرای بندبند توافق ۲۰۱۵ از سوی ایران، طرفهای اروپایی و آمریکا به هیچ یک از توافقات صورت گرفته به بهانههای مختلف عمل نکردند. ایران برنامه هستهای خود را تمام وکمال تحت نظارت آژانس بینالمللی انرژی اتمی قرار داد، میزان اورانیوم غنی شده، درصد غنا، تعداد سانتریفیوژها و بسیاری دیگر از موضوعات هستهای و فنی خود را بر اساس توافق موجود در برجام تنظیم کرد اما چشم انتظاری برای عمل به توافق از سوی طرفهای غربی برجام طولانی شد و در نهایت هم با خروج ترامپ از آن ناممکن. بر همین اساس جمهوری اسلامی در این دوره از مذاکرات راستیآزمایی هر وعده و توافقی را به عنوان اصل مهم در دستور کار قرار داده است.
تصمیم بزرگ برای توافقی بزرگ
موضع و مطالبات ایران صریح تر از همیشه از معابر مختلف پیدا و پنهان به اطلاع طرفهای غربی رسیده است و آمریکا گرچه به عنوان عضو خارج شده از برجام در مذاکرات آن، طرف مستقیم ایران نیست اما شواهد نشان میدهد هم طرفهای دیگر حاضر در مذاکرات و هم برخی کشورهای منطقه، خواستههای ایران را شفاف به تصمیمگیران کاخ سفید اعلام کردهاند و از این روست که دیپلماتها و مقامات ایران، یک صدا منتظر تصمیمی بزرگ برای توافقی بزرگ هستند.
امیرعبداللهیان در گفت وگوی تلفنی با همتای انگلیسی خود تاکید کرده است که تسریع در دستیابی به توافق نیازمند اراده جدی برای اتخاذ تصمیم سیاسی شجاعانه و واقع گرایانه از سوی طرف های غربی برای تضمین و تامین منافع ایران به خصوص رفع عینی تحریم ها برای دستیابی به توافقی پایدار می باشد.
علی باقری در تازه ترین توییت خود با بیان اینکه برای اتمام کار طرفهای غربی باید تصمیم بگیرند، گفت: «هر قدر هم که به خط پایان نزدیک باشیم، الزاما تضمینی برای عبور از آن وجود ندارد.»
«علی شمخانی» دبیر شورای عالی امنیت ملی هم تاکید کرده است که مرحله پایانی مذاکرات وین بدون تصمیمگیری سیاسی غرب برای مسائل باقیمانده که لازمه متوازنسازی توافق است، شکل نخواهد گرفت.
با این توصیفات اگر قراری از سوی غرب برای توافق باشد، اصول اعلامی ایران نه پیچیده، نه غیرقانونی و نه خارج از عرف بین الملل است، پس باید از سوی ناقضان پیشین برجام مورد تایید قرار گیرند تا عبور از این خط پایان ممکن شود.
نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است